Συντροφική σχέση & Αγάπη

Η συντροφική σχέση μεταξύ δύο ανθρώπων έχει πολυδιάστατη σημασία και νοείται με διαφορετικό τρόπο από τον καθένα από εμάς, ανάλογα με την ηλικία, τον πολιτισμό, τις προτεραιότητες, τις ανάγκες, τις εμπειρίες, τις επιθυμίες και τα "πρέπει" μας. Συνεπώς, θεωρείται αρκετά δύσκολο να δοθεί μία και μοναδική ερμηνεία για το τι χαρακτηρίζει μία συντροφική ή αγαπητική σχέση.

Ωστόσο, ο ερευνητής Rice (2001) επιχείρησε να κατηγοριοποιήσει την αγάπη σε πέντε (5) διαφορετικούς τύπους, οι οποίοι όμως, δεν μπορούν να θεωρηθούν ολοκληρωμένοι από μόνοι τους, αλλά προϋποθέτουν τη συνύπαρξή τους με κάποιον άλλο.

Συνεπώς, η αγάπη μπορεί να είναι:

* ρομαντική, με έντονο το στοιχείο του ιδεαλισμού και με υψηλά επίπεδα χαράς και αγαλλίασης

* ερωτική, να καθορίζεται σχεδόν εξ ολοκλήρου από τη σεξουαλική έλξη προς το άλλο πρόσωπο, στοιχείο το οποίο έχει έντονο τον βιολογικό παράγοντα στη συντροφική σχέση

* εξαρτημένη, να χαρακτηρίζεται από αμοιβαία δέσμευση όπου ο κάθε σύντροφος καλύπτει τις ανάγκες και τις επιθυμίες του άλλου, ενώ παράλληλα έχει έντονο το στοιχείο της αποκλειστικότητας

* φιλική, με την καλή επικοινωνία και την απόλαυση της συντροφιάς να έχουν προεξάρχοντα ρόλο

* αλτρουϊστική, να καθορίζεται από το πηγαίο, γνήσιο ενδιαφέρον και την παροχή φροντίδας προς το άλλο πρόσωπο

Κάθε τύπος αγάπης γίνεται δυσλειτουργικός, εάν δεν διασταυρωθεί με κάποιον άλλο τύπο.

Λόγου χάρη, εάν μία συντροφική σχέση χαρακτηρίζεται κατ' αποκλειστικότητα από τον εξαρτημένο τύπο, η κατακτητική εξάρτηση του ενός συντρόφου προς τον άλλο, φέρνει το ζευγάρι σε δυσλειτουργία και σε αλλεπάλληλες ματαιώσεις. Από την άλλη όμως, αν δηλαδή έχουμε το λιγότερο μία διασταύρωση μεταξύ δύο τύπων αγάπης, το αποτέλεσμα είναι πολύ περισσότερο λειτουργικό και ανθεκτικό στο χρόνο. Για παράδειγμα, ο συνδυασμό της ερωτικής και φιλικής αγάπης, δημιουργεί μία πληρότητα, όπου οι δύο σύντροφοι, απολαμβάνουν τόσο την επικοινωνία και την μεταξύ τους συντροφιά, όσο και τη σεξουαλική τους σχέση.

Ο Γνωστικός Ψυχολόγος Sternberg, ήδη από το 1984, διατύπωσε μία θεωρία για την κατανόηση της συντροφικής αγάπης, η οποία ονομάστηκε θεωρία της τριμερούς αγάπης. Σύμφωνα, λοιπόν, με τον Sternberg η αγάπη μπορεί να γίνει κατανοητή μέσα από τρεις ξεχωριστές (αλλά και αλληλένδετες) συνιστώσες: α) την οικειότητα, β) το πάθος και γ) τη δέσμευση (ή απόφαση).

Μπορούμε να φανταστούμε τις τρεις αυτές συνιστώσες σαν τρεις πλευρές ενός ισόπλευρου τριγώνου, μία για κάθε πλευρά. Απαραίτητη προϋπόθεση για τη δημιουργία του τριγώνου είναι να υπάρχει: 1) συμμετρία, κάθε πλευρά δηλαδή να είναι ίση με την κάθε άλλη πλευρά, 2) η κάθε πλευρά να είναι μία συνεχής γραμμή, καθώς και 3) να έχει ίσες αποστάσεις, έτσι ώστε το τρίγωνο να είναι όντως ισόπλευρο.

Μεταφέροντας, έτσι, τη Γεωμετρία στη συντροφική αγάπη, θα έλεγε κανείς ότι η αγάπη χρειάζεται να είναι: 1) συμμετρική, προκειμένου να μην αναπτύσσεται εις βάρος των συντρόφων, 2) ξεκάθαρη και συνεχής, με καλά ανεπτυγμένη διαφάνεια και 3) "ισόπλευρη", έτσι ώστε να διατηρείται η κατάλληλη αρμονική σχέση μεταξύ των δύο συντρόφων.

Εάν το ισόπλευρο της αγάπης αλλοιωθεί ως προς τα τρία αυτά χαρακτηριστικά, προετοιμάζονται οι κατάλληλες συνθήκες για τη δημιουργία ενός άλλου, διαφορετικού αυτήν τη φορά τριγώνου, που ενδέχεται να περιλαμβάνει ένα "τρίτο πρόσωπο" (π.χ. ερωτικό παρτενέρ όταν δεν καλύπτεται η ερωτική αγάπη / φίλους σε μικρότερης ή μεγαλύτερης κλίμακας παρέα όταν δεν καλύπτεται η φιλική αγάπη / η συντροφιά και ενασχόληση με τους γονείς ή τα παιδιά όταν δεν καλύπτεται η εξαρτητική αγάπη, κ.ο.κ.) ή μία άλλη δραστηριότητα (π.χ. ενασχόληση με τις οθόνες - κινητό, τηλεόραση, τάμπλετ-, "shopping therapy", υπερβολική ενασχόληση με τις υποχρεώσεις της εργασίας, κ.ο.κ.).

Από τα τρία χαρακτηριστικά της τριμερούς αγάπης, την οικειότητα, το πάθος και τη δέσμευση, προκύπτουν στη συνέχεια οκτώ (8) συνδυασμοί που περιλαμβάνουν τις διασταυρώσεις τους. Αυτές έχουν ως εξής:

+ Ανυπόστατη αγάπη: απουσιάζουν και οι τρεις συνιστώσες της αγάπης

+ Συμπάθεια: μόνον η οικειότητα είναι παρούσα

+ Παράφορος έρωτας: μόνον το πάθος είναι παρόν

+ Ανυπαρξία (άδειος) έρωτα: μόνον η δέσμευση είναι παρούσα

+ Ρομαντικός έρωτας: πάθος και οικειότητα είναι παρόντα στοιχεία (απουσιάζει η δέσμευση)

+ Συμπονετική αγάπη: οικειότητα και δέσμευση είναι παρούσες (απουσιάζει το πάθος)

+ Επιπόλαιος ("ανόητος") έρωτας: πάθος και δέσμευση είναι παρόντα στοιχεία (απουσιάζει η οικειότητα)

+ Ολοκληρωμένη αγάπη: οικειότητα, πάθος, δέμευση είναι παρόντα στοιχεία

Στόχος κάθε συντροφικής σχέσης αποτελεί ο συνδυασμός και των τριών συνιστωσών της αγάπης, ο οποίος δημιουργεί την ολοκληρωμένη, την πλήρη αγάπη. Πιθανότατα, μία ολοκληρωμένη αγάπη αυξάνει το συναίσθημα της ευτυχίας στη συντροφική σχέση και συνδράμει στην προσωπική ευτυχία του κάθε συντρόφου ξεχωριστά. Αυτό το αίσθημα χαράς και ικανοποίησης, ξεπερνά άλλες πηγές ευχαρίστησης, όπως είναι η εργασία, καθώς ενδυναμώνει το άτομο προκειμένου να επιδοθεί με ζήλο και προθυμία σε κάποια άλλη δραστηριότητα (όχι όμως πια ως μορφή εκτόνωσης). Η ζεστασιά της οικειότητας, η αίσθηση ότι είμαστε επιθυμητοί (πάθος), αλλά και η καλά ριζωμένη σχέση (δέσμευση), βοηθά τους συντρόφους να είναι πιο ήρεμοι, πιο λειτουργικοί και κατασταλαγμένοι, να ζουν περισσότερο και να αρρωσταίνουν λιγότερο καθώς και να επιδίδονται λιγότερο στη χρήση νόμιμων ή παράνομων ουσιών (π.χ. τσιγάρο, αλκοόλ, τοξικές ουσίες, κλπ.).

Η συντροφική σχέση δεν είναι εύκολη υπόθεση. Χρειάζεται συνεχή προσπάθεια, καλλιέργεια και επιμονή και από τις δύο πλευρές, ειδάλλως μπορεί αρκετά εύκολα να γίνει εύθραυστη ή σαθρή. Η δέσμευση όμως για συνεχή προσπάθεια είναι κοινή.

Η ερώτηση που χρειάζεται να θέσει ο καθένας από εμάς που εμπλέκεται σε μία συντροφική σχέση, είναι η εξής:

"Θέλω να προσπαθήσω για αυτήν την σχέση;"

και επαγωγικά:

"Θέλω να προσπαθήσω να πετύχω την ολοκληρωμένη αγάπη;"

Βιβλιογραφία

Sternberg, R.J. (2007). Γνωστική Ψυχολογία. Αθήνα: Εκδόσεις Ατραπός.

Παγοροπούλου - Αβεντισιάν, Α. (2009). Η συντροφική σχέση από τη νεότητα μέχρι το γήρας. Αθήνα: Πανεπιστημιακές σημειώσεις.

[1st photo taken from: https://www.magnoliabox.com/products/1970s-back-view-of-senior-couple-sitting-on-boardwalk-bench-overlooking-ocean-beach-42-20041080

2nd photo taken from: https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Equilateral_Triangle.svg ]